Historia muzeum

Muzeum rozpoczęło swoją działalność z dniem odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w lipcu 1960 r. w 550. rocznicę bitwy pod Grunwaldem. W latach 1960-1963 Muzeum było placówką Przedsiębiorstwa Turystycznego Warszawa-Olsztyn. W 1963 r. stało się oddziałem Muzeum Mazurskiego w Olsztynie (obecnie Muzeum Warmii i Mazur). W latach 1970-1975 było oddziałem Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku. 26 października 2010 r. uchwałą Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiego rozpoczęto przygotowania do wyodrębnienia Muzeum jako samodzielnej placówki. 1 marca 2011 r. zostało samodzielną instytucją kultury Urzędu Marszałkowskiego województwa Warmińsko – Mazurskiego. 

Nowy budynek Muzeum Bitwy pod Grunwaldem w Stębarku oddany został do użytku 21 września 2022 r. Dysponuje on około 1300 m² powierzchni wystawienniczej. Zwiedzający mogą zapoznać się z wystawą stałą pt. „Wielka Wojna z Zakonem Krzyżackim w latach 1409 – 1411”. Wystawa ta jest połączeniem nowoczesnych multimedialnych technologii z tradycyjnie wyeksponowanymi muzealiami. Podzielona jest na kilka paneli tematycznych, które zakresem chronologicznym obejmują czasy od rozbicia dzielnicowego po współczesność. Zwiedzający zapoznaje się z problematyką stosunków międzynarodowych, które doprowadziły do wybuchu wojny, następnie uzyskuje informacje o przebiegu konfliktu i bitwy pod Grunwaldem i poznaje historię badań archeologicznych pola bitewnego. Trasa zwiedzania kończy się w holu ekspozycyjnym, który prezentuje wystawę poświęconą tradycji grunwaldzkiej na przestrzeni dziejów. Całość prezentowana jest poprzez filmy, aplikacje i interaktywne mapy, a także eksponaty, którymi są średniowieczne artefakty pozyskane w trakcie wykopalisk oraz współcześnie wykonane kopie strojów, uzbrojenia i wyposażenia średniowiecznego rycerstwa.

Zwiedzanie Muzeum urozmaica pokaz fragmentu filmu A. Forda „Krzyżacy”. Jest to 23 minutowy wycinek filmu, przedstawiający Bitwę grunwaldzką. Ponadto, w Muzeum, obejrzeć można jeszcze 3 inne filmy, poświęcone Bitwie. Ważnym elementem Pól Grunwaldu jest wykuty w granicie pomnik dwóch rycerzy autorstwa rzeźbiarza Jerzego Bandury i architekta Witolda Cęckiewicza oraz wysokie na 30 metrów maszty z chorągwiami wojsk Jagiełły i Witolda. Kolejnymi obiektami Muzeum, udostępnionymi do zwiedzania, są ruiny kaplicy wzniesionej przez Krzyżaków w 1411 r. oraz zbiór kamieni z Pomnika Grunwaldzkiego, ufundowanego przez Ignacego J. Paderewskiego w 1910 r. w Krakowie, zburzonego przez Niemców w 1939 r. Kamienie z cokołu pomnika przechowano w konspiracji i przekazano, w 1976 r., na Pola Grunwaldu. Obecną formę nadano im w 1983 r. Na dostępnym dla zwiedzających terenie Pól Grunwaldzkich znajduje się także „Kopiec Jagiełły” – wzniesienie usypane przez harcerzy w 1960 r. w miejscu stanowiska dowodzenia Władysława Jagiełły oraz głaz oznaczający domniemane miejsce śmierci Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego oraz granitowe głazy wystawione na pamiątkę uroczystych przysiąg żołnierzy I Dywizji WP im. Tadeusza Kościuszki.

Muzeum jest także organizatorem lub współorganizatorem wielu wydarzeń o charakterze edukacyjno – historycznym, wśród których są, organizowane corocznie, „Dni Grunwaldu” i inscenizacja Bitwy, cykl turniejów rycerskich w ramach Rycerskiej Ligi Turniejowej Grunwaldzkiej Akademii Miecza, imprezy okolicznościowe, między innymi, z okazji Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych, Święta Wojska Polskiego, Nocy Muzeów, zawody w łucznictwie konnym (w randze Pucharu Europy), a także jedyna w Polsce zimowa, plenerowa impreza rekonstrukcyjna – Rejza na Zamek w Nidzicy i Pola Grunwaldu.
Bogata oferta wystawiennicza oraz ciekawe wydarzenia sprawiają, iż Muzeum Bitwy pod Grunwaldem jest w stanie zaproponować atrakcyjną ofertę dla każdego Zwiedzającego w ciągu całego roku.